Życie składa się z illuminacji - wywiad z Lechem Janerką

Lech Janerka: W moim wypadku to rozwydrzenie polega na tym, że jedną nogą i to dosyć solidnie stoję w show biznesie, a drugą podpieram się o działania niezależne. I tak było od zawsze. Ja żyję z tego, dlatego że nagrywam płyty, gram koncerty a ludzie płacą pieniążki. Rozwydrzyła mnie publiczność, bo zaczynałem od tego że byłem jeszcze w czasach Klausa Mitffocha zespolistą z piwnicy, a grałem bo ludzie chcieli. Ja się do grania specjalnie nie paliłem, to było moje hobby. Właściwie dzięki publiczności zacząłem grać i zaczęło to być moim zawodem. No i tak to trwa, ku mojej radości, do dzisiaj. W praktyce oznacza to, że nie chodzę, nie załatwiam, nie mam managera, nie oddaje dema kiedy nagrywam płytę, pilnuje takiej niezależności a publiczność mnie w tym utwierdza. I to jest moje rozwydrzenie.

 

 

Pisałem o tym: nikim. Napisałem o tym piosenkę „Niki”. Ja nie wiem co to znaczy być artystą i jeśli ktoś o sobie, przedstawiając się, mówi że jest artystą, to jestem trochę przerażony bo jest to takie określenie, które powoduje presję. Oznacza, że jest się kimś nadprzyrodzonym, kimś innym niż wszyscy. A ja się nie czuję inny niż wszyscy.

 

 

W Stanach byłem w '88 roku i ta ocena jest albo bardzo mocno przedawniona, albo zupełnie nie na miejscu. Nie pcham się, jestem zapraszany. Nie mam menedżera, to menedżerowie się przepychają. Ja nie dzwonię po to żeby mieć koncert, tylko oni dzwonią do mnie.

 

 

Od wielu lat słucham muzyki bardzo niewnikliwie i bardzo rzadko wychodząc z założenia, że żeby opowiadać swoją bajkę nie trzeba znać innych bajek. Chociaż miałem taki okres w latach 80., że słuchałem bardzo dużo. W tej chwili raczej nie. Oczywiście z grubsza się orientuję, jak jest coś świetnego to znajomi przynoszą mówiąc że warto tego posłuchać, więc słucham.

 

 

No jest tych zespołów kilka, od jakiegoś czasu coraz więcej sygnałów o nich dochodzi. Miałem świetny przegląd muzyki w zeszłym roku, kiedy to urządzono mi dwa benefisy na festiwalu piosenki studenckiej w Krakowie bo organizatorzy myśleli, że umarłem. Różni ludzie śpiewali wtedy moje piosenki. A w tym roku powtórzyło to Radio Wrocław. Przysłuchiwałem się tym wykonaniom i muszę powiedzieć, że bardzo podobało mi się Lao Che.

 

 

Pomysł fajny, gorzej z realizacją. Zgromadzenie bodajże dwunastu zespołów, które miały zagrać po dwa utwory na dosyć małej scenie, na której wymiany sprzętu dokonuje się po zagraniu tych dwóch piosenek to przedsięwzięcie karkołomne. Jeżeli chodzi o meritum to samo granie czyichś piosenek też jest karkołomne, więc ja jestem pełen podziwu i wdzięczności dla ludzi, którzy wykonywali moje utwory. Były zespoły, które się wywiązały z tego zadania śpiewająco, np. Czesław i jego wykonanie „Loli”. Wstrząsające! Podobało mi się też wykonanie zespołu Me Myself And I z Wrocławia, który przywiózł ze sobą tonę sprzętu i świetnie przetwarzał go na próbie. Na koncercie ten sprzęt zawiódł, zespół wpadł w panikę, ale zupełnie niepotrzebnie bo po kwadransie okazało się, że stając przed mikrofonem bez żadnego sprzętu też można wywołać dreszcze. Właściwie trzeba by wymienić wszystkich tych artystów: Hetane - taki młodociany zespół z Wrocławia, Kaśkę Nosowską z bandem, Staszka Soykę. To jest jedyny wykonawca, którego specjalnie zaprosiłem na ten koncert, bo ja nie miałem wpływu na dobór wykonawców, ale zawsze marzyłem o tym, żeby Staszek zagrał jakiś mój utwór. I zagrał wspaniale „Wieje”. Zazdroszczę mu tej umiejętności grania z drive'em na fortepianie.

 

 

W tej chwili jestem w takiej fazie marazmu. Napisałem o tym piosenkę. Niespecjalnie się rozwijam z wielu powodów. Miałem dwuletnią pauzę ze względów zdrowotnych. Nie byłem w stanie grać, więc jak nie byłem w stanie grać to też nie komponowałem, nie pisałem nowych rzeczy. I właściwie się obijałem. Próbowałem wypełnić jakoś czas, uciekając od muzyki. Trochę czytałem, ale nie były to jakieś specjalnie ważne lektury. Jeżeli się zrobi pięć płyt, to zrobić szóstą nie jest żadną sztuką, trzeba tylko mieć dobry pretekst, znaleźć inspiracje. A tych inspiracji nie brakuje. Ja w tej chwili ograniczam ilość rzeczy, które robię, zresztą nigdy nie nagrywałem pięciu płyt rocznie. Ale ostatnio tak jakoś cedzę to, co robię. Chociaż nie tak dawno zdarzyło mi się napisać utwór dla Muzeum Powstania Warszawskiego do tekstu Tadeusza Gajcego. Dostałem taką propozycję po koncercie w Teatrze na Woli w Warszawie. Powstanie Warszawskie, wspomnienia o nim, lektura, filmy były czymś co mnie w jakiś tam sposób ukształtowało w młodości. No więc z wdzięczności za tę energię, jaką dało mi Powstanie napisałem taką krótką melodyjkę czy też melorecytację do utworu tego nieco zapomnianego poety. Ukaże się on na początku lipca na płycie wydawanej przez Muzeum. Oprócz tego numeru będą tam utwory Kazika, Hetane i innych zespołów, całej listy nie pamiętam.

 

 

Czy ja startowałem!? Nie. Ja się do polityki kompletnie nie nadaję. Czasami żartując mówię, że gdybym poświęcił ten czas który poświęciłem robiąc muzykę, na to żeby zostać politykiem to w tej chwili byłbym prezydentem Stanów Zjednoczonych (śmiech).

 

 

Wydać to za dużo powiedziane. Plany są o wiele skromniejsze. Ostatni koncert gram, o ile pamiętam, 25 sierpnia w Gdańsku i w tym roku już więcej koncertów grał nie będę. Jeśli po koncertach będę się dobrze czuł to wtedy siądę i zacznę gromadzić materiał na płytę. W tym roku na pewno nie wyjdzie, nie ma takiej możliwości. Jeżeli by wyszła na przyszłą jesień to by było idealnie, ale to nic pewnego. Ja bardzo wolno pracuję, nie śpieszy mi się. Banalnych piosenek można napisać w tydzień z piętnaście. Ale rzeczy, które ma się ochotę wykonać po raz drugi i bez rumieńca na twarzy można z nimi wyjść na scenę za dużo nie ma.

 

„Muszę robić coś z nudów chociażby więc gram” - czy ta płyta powstanie więc z nudów, dla zabicia czasu czy też może z pobudek finansowych?

 

Nie. Moje życie składa się, w cudzysłowiu, z takich illuminacji, właściwie illuminacyjek. I te illuminacyjki czyli takie przekonanie że nagle mnie olśniło i coś tam ważnego zauważyłem o czym chciałby powiedzieć pielęgnuję w sobie. Ale chyba nie ma alternatywy. Czasami rzeczywistość mnie pozbawia takich złudzeń. Nie uważam, żeby to co robię było jakieś szczególne. Ale trochę pycha, trochę bezczelność, trochę arogancja pozwalają mi od czasu do czasu coś publicznie ogłosić. Może się uda i tym razem.

 

 

Ja nie jestem specjalnie towarzyski. Propagowanie swojej osoby zostawiam prasie i mediom. Żona ma internet, ja nie. Internet służy mi do codziennych rozmów z córkami lub przynajmniej z jedną i z bratem, który mieszka w Stanach. Albo to tego, żeby sprawdzić co to jest redundancja (śmiech).

 

Rozmawiała: Ewa Kuba, 12 czerwca 2009 r., pracownia Lecha Janerki, Wrocław. 

Fot.: Ewa Kuba z koncertu Podwodny Wrocław, 12.06.2009.